OTONOM İŞLETMELERDE 16 BÜYÜK KAYIP NEDİR?

KAYIP NEDİR?

Maliyet, hız ve kalite parametrelerini olumsuz yönde etkileyerek, üretim ve bilgi akışı süreçlerinde ekipmanın, çalışanların ve kullanılan kaynakların değer oluşumunu engelleyen ve katma değer sağlamayan eylemlerdir.

16 BÜYÜK KAYIP NEDİR?

Üretim tesisimizde bulunan kayıpların tümüdür. Bu kayıpları görünür kılmak ve üzerine çalışmalar yapmak üretimimize büyük değer katarak ve toplam üretkenliğimizi arttırarak daha yalın bir üretim yönetim sistemine ulaşmamıza neden olacaktır.

16 Büyük Kayıp 3 ayrı başlıktan oluşmaktadır.

· Ekipman Verimliliği Kaybı

· İş Gücü Kaybı

· Kaynak Tüketim Kaybı

EKİPMAN VERİMLİLİĞİ KAYBI NEDİR?

Üretim sistemimizde kullandığımız makinelerin yanlış/bilinçsiz kullanılması ya da kapasitesi seviyesinde kullanılamaması sonucunda ortaya çıkan verimsizliklerdir. 8 farklı ekipman verimliliği mevcuttur.

1. ARIZA KAYIPLARI

Makinenin fonksiyonunu kaybetmesi sonucunda oluşan duruş kayıplarıdır. Uzun süreler alan bu kayıplar üretim süreçlerinde büyük aksaklıklar meydana getirir. Bu arızaların sebebi ekipmanların ömrünü doldurmasından, ekipmanın yanlış kullanımından ya da yeterli temizlik ve bakımının yapılmamasından kaynaklanabilir. Planlı bakım eksikliği, otonom bakım eksikliği vb. örneğidir.

2. ÜRÜN-MODEL DÖNÜŞÜM KAYIPLARI

Üretim hattımızda mevcut durumunda çalışan siparişinin son kullanılabilir ürününden, bir sonrasında çalışacak siparişinde ilk kullanılabilir ürüne kadar yapılan ayarlamaların tamamlanmasında kaybettiğimiz süre, fire, arızaların tamamıdır. Etkin personellerin olmaması, üretim planının ürün dönüşümlerini de düşünerek yapılmaması ya da ürün dönüşümüne başlarken yeterli hazırlıklarla başlanmaması vb. gibi nedenlerden kaynaklı değişkenlik gösterebilir.

3. DOLDURMA/İKMAL KAYIPLARI

Üretim esnasında hattımızı içerisindeki akışı ikmal(tamamlama-bütünleme) edemememiz sonucunda ortaya çıkan duruşlardır. Hat içerisinde işlenecek kaynağın sağlanamaması ya da kaynakların hattımıza uygun olmayıp çalışamaması sonucunda meydana gelir.

4. BAŞLANGIÇ KAYIPLARI

Üretimin başlaması için ekipmanlarımızı çalıştırdıktan sonra ilk nihai ürün çıktısını verene kadar geçen süredir. Prosesin yapısına göre değişkenlik gösterebilir. Proses içerisinde katma değersiz prosesler ya da fazla hareket mudaları mevcut ise kaybımız artabilir.

5. KÜÇÜK DURUŞLARDAN MEYDANA GELEN KAYIPLAR

Arıza sayılamayacak kadar kısa süren fakat hattı durdurup tekrar müdahale ederek çalıştırmaya sebebiyet veren duruşlardır. Bu duruşların sebebi darboğazlar, ekipmanların senkron çalışmaması, bakım-temizlik eksikliği ya da malzeme kaynaklı olabilir.

6. HIZ KAYBI

Ekipmanın gerçek kapasitesi (ilk günkü) ile mevcut durumda çalışan kapasitesi(hızı) arasında oluşan farklılıklardan meydana gelen kayıplardır. Darboğazlar, malzemeler ya da hatta çalışan mevcut tasarımın zaman içerisinde farklılık göstermesi gibi birçok sebepten dolayı meydana gelebilir.

7. KAPATMA KAYBI

Üretimimizi durdurmak zorunda kaldığımız kayıplardır. Planlı bakımların yapılması için üretimi durdurmaktır. Üretimi yeniden başlattığımız zaman meydana gelen fireler ve planlı kapatılış esnasındaki geçen süredir. Bakımcıların yetkinliği ve prosesin yapısı, ekipmanların kullanım şekline göre bu kayıplar değişkenlik gösterebilir.

8. YENİDEN İŞLEME VE FİRE KAYBI

Müşterinin istediği standartlarda ve kalitede üretim yapılmaması sonucunda ortaya çıkan kusurlu ürün, kusurlu ürünü yeniden üretme ve yerine koyma sürelerinden kaynaklanan kayıptır. Müşterinin taleplerini yeterince anlayamama, arızalar, küçük duruşlar, yanlış proses adımları gibi bir çok sebepten kaynaklanabilir.

İŞ GÜCÜ KAYBI NEDİR?

İş gücünün yanlış yönetilmesi/doğru kanalize edilememesi sonucunda ortaya çıkan kayıplardır. 5 farklı işgücü etkinliğini tetikleyen kayıp mevcuttur.

9. YÖNETİM KAYBI

Yetersiz yönetimden ve yanlış yönlendirilmeden kaynaklanan kayıplardır. Üretimde kullanılacak kaynakların yönetilememesi sonucunda malzeme bekleme ya da iş emri bekleme sonucunda oluşur. Yeterli miktarda ya da yeterli zamanda kaynağa ulaşamama, yetkin/yeterli elemanın olmamasıdır.

10. HAREKET KAYBI

Operatörlerin katma değersiz hareketleri sonucunda meydana gelen kayıplardır. 5S düzensizliği, üretim tesisinin dizaynın yanlış olması, arıza, küçük duruş ya da makinelerin yarı otomasyon olması sonucunda ekipmanlar arası taşımalar-yürümeler, ya da fazladan yapılan katma değersiz hareketler gibi birçok hareket kayıptır.

11.HAT ORGANİZASYON KAYIPLARI

Yeterli ve yetkin operatörün bulunmaması sonucunda hattı yeterli ve dengeli seviyede çalıştıramamaktan oluşan kayıplardır. Hat dengeleme yapılamaması, darboğazların oluşturulması ya da anlık anormalliklere, arızalara tepki verememe sonucunda ortaya çıkan kayıplardır.

12.İÇ LOJİSTİK KAYIPLARI

Üretim tesisi içerisinde ya da üretim tesisine kadar taşınan hammadde malzeme ya da nihai ürünlerin taşıma süreçlerinde ortaya çıkan kayıplardır. Tesise uzak tedarikçilerin ya da depoların seçilmesi, geç ya da yanlış teslimatlar, gereğinden fazla taşıma yapılacak üretim ekipmanı bulunması, tesis içerisinde depodan hatta kaynak/malzeme ya da hattan depoya ürün taşımaları birer kayıptır.

13.ÖLÇME VE AYAR KAYIPLARI

Yetersiz üretim yönetimi ve kalite yönetimi sonucunda ortaya çıkan ayar ve ölçüm kontrolleri, kalibrasyonlar kayıplarıdır. Ürün dönüşümleri, hijyenler, bakımlar sonrasında ya da periyodik kontroller sonucunda ekipmanların parametrelerini standarda getirmek için geçen kayıp zamanlardır.

KAYNAK TÜKETİM KAYIPLARI

Malzeme, enerji, hammadde, nihai ürünlerin etkin ve verimli bir şekilde tüketilmemesi/işlenmemesi sonucunda ortaya çıkan kayıplardır. 3 farklı Kaynak Tüketim kaybı mevcuttur.

14.ENERJİ TÜKETİMİ KAYBI

Üretim prosesimizde tükettiğimiz enerjinin etkin kullanılmaması sonucunda ortaya çıkan maliyet kayıplarımızdır. Özellikle ürün dönüşümleri, arızalar, küçük duruşlar ve hataların sebep olduğu katma değersiz işlemlerde kullanılan enerjilerde hanemize israf olarak yazılır. Enerji verimliliğine uygun olmayan ekipmanları da kayıplara sebebiyet verebilir.

15.KALİTE KAYBI

Toplam kalite kayıplarıdır.(yeniden işlenebilen, işlenemeyen, mühendislik fireleri vb.). Standardından fazla kullanılan hammadde-malzemeler, yanlış-kusurlu üretilen ürünler, fazla üretim ya da fazla stok sonucunda kullanılamayacak hale gelen nihai ürünler-hammaddeler kayıptır.

16.SARF MALZEME TÜKETİMİ

Yedek parça ekipmanlarının etkin kullanılmaması sonucun da ortaya çıkan kayıplardır. Doğru malzeme bilgisi kullanılmaması sonucunda alınan ekipmanların ömründen önce kullanılmayacak hale gelmesi, bakım-onarım maliyetleri, bakım-temizlik yapılmaması sonucunda hızlı kötüye gidiş yaşayan ekipmanlar, yerlileştirilmemiş ekipmanlar kayıptır.